Uit eerder onderzoek blijkt dat eiwitrijke voeding in combinatie met krachttraining een positief effect heeft op de spierkracht en fysieke prestaties bij ouderen. Dit onderzoek geeft inzicht in deze combinatie en resulteert in een protocol dat toegepast kan worden door de betrokken zorgprofessionals op geriatrische revalidatieafdeling de Zonnebloem van expertisecentrum Madeleine van Pantein, met als doel de spierkracht van de cliënten te vergroten. Het protocol wordt ondersteund door de betrokken stakeholders en past binnen de werkwijze van Pantein.

Methode 
Dit onderzoek betreft een literatuuronderzoek en een participatief actieonderzoek (PAO). Het literatuuronderzoek geeft antwoord op de hoofd- en deelvragen door middel van evidentie uit eerdere studies. Het PAO is gericht op het verkrijgen van praktisch inzicht om daarmee de situatie waarin het handelen plaatsvindt te verbeteren, te vernieuwen of te veranderen. Deelnemers en onderzoekers werkten zo veel mogelijk samen aan het onderzoek. Voor het PAO zijn interviews afgenomen bij zorgprofessionals van afdeling de Zonnebloem met als doel te inventariseren wat de huidige en gewenste situatie is. De conclusies van deze twee onderzoeken vormen de basis voor het protocol.

Resultaten
Er zijn 26 studies opgenomen. Uit de geraadpleegde studies blijkt dat verschillende vormen van krachttraining een extra positief effect hebben op de spierkracht en fysieke prestaties bij ouderen wanneer er gebruik gemaakt wordt van eiwitrijke voeding, waarbij aangeraden wordt dat de eiwit inname boven de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 0,8 g/kg lichaamsgewicht/dag ligt. Het extra toedienen van zowel wei-eiwit, soja-eiwit als melkeiwit heeft gunstige effecten aangetoond op de spierkracht bij ouderen. Uit meerdere studies kwam naar voren dat de extra eiwit zo snel mogelijk na de krachttraining geconsumeerd moet worden om een zo positief mogelijk effect op de spierkracht te realiseren. Er is geen eenduidig bewijs gevonden of de intensiteit van krachttraining verandert wanneer eiwitrijke voeding wordt geconsumeerd. Uit de interviews kwam naar voren dat betrokken cliënten, mantelzorgers en zorgprofessionals zich vaak niet voldoende bewust zijn van de positieve relatie tussen krachttraining en eiwitrijke voeding. Bovendien is de borging en de werkwijze van het protocol erg belangrijk.

Conclusie
Door middel van een literatuurstudie en participatief actieonderzoek is een protocol over de toepassing van proteïnerijke voeding in combinatie met krachttraining opgesteld, dat toegepast kan worden op GRZ-afdeling de Zonnebloem. 

Relevantie voor de praktijk
Het gebruik van het protocol over de toepassing van proteïnerijke voeding in combinatie met krachttraining in de praktijk is een garantie voor een effectieve revalidatie.

Bron: Peters E.,  Schoone M. en van den Moosdijk M.  Proteïnerijke voeding in combinatie met krachttraining in de geriatrische revalidatiezorg. Juni 2020. Verslag van een praktijkonderzoek aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van het Expertisecentrum Madeleine van Pantein, te Boxmeer,  A. van de Sant en E. Melisse.

Van de mensen met chronische pijn (CP), geeft 50-70% aan slaapproblemen te ervaren. De fysiotherapeut is vaak een eerste aanspreekpunt voor chronische pijnpatiënten, maar aan slaap wordt minimaal aandacht besteed. De doelstelling van dit literatuuronderzoek (Deel 1) was om te beschrijven welke relevante informatie voor fysiotherapeuten beschikbaar is over chronische aspecifieke lage rug- en/of nekpijn gecombineerd met slaapproblemen. Een oriënterend interviewonderzoek (Deel 2) inventariseerde de huidige praktijksituatie met betrekking tot dit onderwerp binnen de eerstelijns fysiotherapie.

Methode
Voor dit literatuuronderzoek zijn twee databases geraadpleegd. De voornaamste selectiecriteria waren: chronische aspecifieke lage rug- en/of nekpijn, slaapproblemen en fysiotherapie. Van geïncludeerde studies is de methodologische kwaliteit beoordeeld. Aanvullend zijn vijf semigestructureerde interviews afgenomen. Fysiotherapeuten met aanvullend opgedane kennis over slaap zijn niet geselecteerd voor deelname.

Resultaten
Zeventien artikelen met verschillende studiedesigns zijn geïncludeerd. De betrouwbaarheid van de studies varieerde van laag naar hoog. Uit de resultaten van het literatuuronderzoek blijkt dat slaap een significante impact heeft op mentaal en fysiek functioneren, pijnmodulatie, weefselherstel, vitale functies en het neuro-immuunsysteem. Door de wisselwerking tussen slaapproblemen en pijn ontstaat een vicieuze cirkel. Als hulpmiddel bij het herkennen van slaapproblemen zijn meerdere meetinstrumenten beschikbaar. Factoren als slaaphygiëne, humeur, focus op pijn en een hoge cognitieve arousal spelen een aanzienlijke rol bij slaapkwaliteit. Uit de interviews blijkt dat fysiotherapeuten menen dat slaap invloed heeft op (pijn)klachten, maar dat zij over te weinig kennis beschikken om slaap te integreren in hun behandelingen.

Conclusie
Over de beste benaderingswijze bij de combinatie van slaapproblemen en CP kan geen eenduidige uitspraak worden gedaan. Men dient meerdere aspecten van slaap te inventariseren om tot een passende behandeling te komen. In richtlijnen en (aanvullende) opleidingen voor fysiotherapeuten kan men meer aandacht schenken aan slaapproblemen. Het is essentieel om de toepasbaarheid van verschillende interventies en meetinstrumenten, die gericht zijn op slaapproblemen, te onderzoeken binnen een fysiotherapeutische context.

Relevantie voor de praktijk
Fysiotherapeuten zouden meer oog moeten hebben voor slaapproblemen als mogelijk beïnvloedbare factor bij patiënten met chronische pijn.

Bron: Klein Mentink M.,  Dekker A. en Plaggenborg J. Fysiotherapie bij Slaapproblemen én Chronische Aspecifieke Lage Rug- en/of Nekpijn? Een Rapid Review. Juni 2020. Verslag van een praktijkonderzoek aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van HAN-lectoraat Werkzame Factoren in Fysiotherapie en Paramedisch Handelen, Bart Staal