Van de mensen met chronische pijn (CP), geeft 50-70% aan slaapproblemen te ervaren. De fysiotherapeut is vaak een eerste aanspreekpunt voor chronische pijnpatiënten, maar aan slaap wordt minimaal aandacht besteed. De doelstelling van dit literatuuronderzoek (Deel 1) was om te beschrijven welke relevante informatie voor fysiotherapeuten beschikbaar is over chronische aspecifieke lage rug- en/of nekpijn gecombineerd met slaapproblemen. Een oriënterend interviewonderzoek (Deel 2) inventariseerde de huidige praktijksituatie met betrekking tot dit onderwerp binnen de eerstelijns fysiotherapie.

Methode
Voor dit literatuuronderzoek zijn twee databases geraadpleegd. De voornaamste selectiecriteria waren: chronische aspecifieke lage rug- en/of nekpijn, slaapproblemen en fysiotherapie. Van geïncludeerde studies is de methodologische kwaliteit beoordeeld. Aanvullend zijn vijf semigestructureerde interviews afgenomen. Fysiotherapeuten met aanvullend opgedane kennis over slaap zijn niet geselecteerd voor deelname.

Resultaten
Zeventien artikelen met verschillende studiedesigns zijn geïncludeerd. De betrouwbaarheid van de studies varieerde van laag naar hoog. Uit de resultaten van het literatuuronderzoek blijkt dat slaap een significante impact heeft op mentaal en fysiek functioneren, pijnmodulatie, weefselherstel, vitale functies en het neuro-immuunsysteem. Door de wisselwerking tussen slaapproblemen en pijn ontstaat een vicieuze cirkel. Als hulpmiddel bij het herkennen van slaapproblemen zijn meerdere meetinstrumenten beschikbaar. Factoren als slaaphygiëne, humeur, focus op pijn en een hoge cognitieve arousal spelen een aanzienlijke rol bij slaapkwaliteit. Uit de interviews blijkt dat fysiotherapeuten menen dat slaap invloed heeft op (pijn)klachten, maar dat zij over te weinig kennis beschikken om slaap te integreren in hun behandelingen.

Conclusie
Over de beste benaderingswijze bij de combinatie van slaapproblemen en CP kan geen eenduidige uitspraak worden gedaan. Men dient meerdere aspecten van slaap te inventariseren om tot een passende behandeling te komen. In richtlijnen en (aanvullende) opleidingen voor fysiotherapeuten kan men meer aandacht schenken aan slaapproblemen. Het is essentieel om de toepasbaarheid van verschillende interventies en meetinstrumenten, die gericht zijn op slaapproblemen, te onderzoeken binnen een fysiotherapeutische context.

Relevantie voor de praktijk
Fysiotherapeuten zouden meer oog moeten hebben voor slaapproblemen als mogelijk beïnvloedbare factor bij patiënten met chronische pijn.

Bron: Klein Mentink M.,  Dekker A. en Plaggenborg J. Fysiotherapie bij Slaapproblemen én Chronische Aspecifieke Lage Rug- en/of Nekpijn? Een Rapid Review. Juni 2020. Verslag van een praktijkonderzoek aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van HAN-lectoraat Werkzame Factoren in Fysiotherapie en Paramedisch Handelen, Bart Staal

In Nederland ondervindt 44% van de bevolking minstens één keer een episode van lage rugpijn gedurende het leven. Hiervan ervaart één op de vijf mensen chronische lage rugpijn. Lage rugklachten veroorzaken een hoge ziektelast, ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. De Backing-app is een interactieve app die is ontwikkeld door BKC Media in samenwerking met het RealHealth Institute NL (aangesloten bij de Sint Maartenskliniek Nijmegen). De app ondersteunt fysiotherapeuten bij het coachen van patiënten met chronische lage rugpijn. Tevens heeft het als uitgangspunt het bevorderen van de eigen regie over het functioneren van deze patiënten. Kortom, de Backing-app heeft de potentie om de effectiviteit en kwaliteit van de zorg te verbeteren. Het succesvol implementeren van technologische innovaties, zoals de Backing-app, vraagt een bepaalde gedragsverandering. Het Technology Acceptance Model is in staat om deze acceptatie en het gebruik in kaart te brengen.
Deze evaluatiestudie streeft ernaar om een bijdrage te leveren aan het optimaliseren van de implementatie van de Backing-app. Hierbij wordt gekeken naar belemmerende factoren en verbeterpunten voor adoptie van de Backing-app volgens het Technology Acceptance Model.

Methode
Het kwalitatieve onderzoek is aan de hand van semi-gestructureerde interviews uitgevoerd met een interviewguide. Voor deze studie zijn twaalf fysiotherapeuten en hun patiënten benaderd. Na afname zijn de interviews woordelijk getranscribeerd. De analyse van de interviews heeft plaatsgevonden door respectievelijk open, axiaal en selectief te coderen in het programma Atlas Ti.

Resultaten
Uit de zes afgenomen interviews met de fysiotherapeuten zijn verschillende bevorderende en belemmerende factoren naar voren gekomen wat betreft het gebruik van de Backing-app. De resultaten zijn onderverdeeld in factoren van het Technology Acceptance Model: Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, Job Relevance, Output Quality,  Result Demonstrability.

Conclusie
De succesvolle implementatie van de Backing-app is afhankelijk van vele factoren zoals technische mankementen, het gebrek aan voldoende skills en competentie. De app moet worden verbeterd op deze verschillende, technische en niet-technische aspecten. Hierna kan de Backing-app verder geïmplementeerd worden.

Bron: Simone Von der Linden, Jasper Konsten en Milou Adriaans. Een evaluatie gericht op het implementatieproces van de Backing-app. Verslag van een Praktijkonderzoek in Semester 2 2018/2019 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van Real Health Maartenskliniek Nijmegen, Lilian Beijer en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Wim van Lankveld.