Vermoeidheid bij geriatrisch CVA-patiënten: het afstemmen van een multidisciplinair behandelplan

Vermoeidheid speelt een grote rol bij geriatrische CVA-patiënten en is een van de grootste belemmeringen voor herstel. Het heeft een negatieve invloed op de kwaliteit van leven, het herstelvermogen en de mortaliteit. Tevens leidt vermoeidheid tot functionele achteruitgang van de loopvaardigheid en ADL-activiteiten. Om de revalidatie van CVA-patiënten te verbeteren, is er meer onderzoek nodig naar de invloed van vermoeidheid op de behandeling. Op de afdeling geriatrische revalidatiezorg (GRZ) van het verpleeghuis Regina Pacis is er geen protocol of richtlijn voor het omgaan met deze vermoeidheid. Daarom vinden de medewerkers van deze afdeling het lastig om rekening te houden met vermoeidheid bij het afstemmen van het multidisciplinaire behandelplan.
Het doel van het onderzoek was om te weten te komen hoe de therapeuten (fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, verpleegkunde en specialist ouderengeneeskunde) van de afdeling GRZ van Regina Pacis om kunnen gaan met vermoeidheid van geriatrische CVA-patiënten bij het afstemmen van het multidisciplinaire behandelplan.

Methode
Het onderzoek is uitgevoerd middels semigestructureerde focusgroepen. De focusgroepen vonden plaats in vier verschillende zorginstellingen. De respondenten waren  werkzaam in verschillende disciplines van de afdeling GRZ. Fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, verpleegkundigen en specialisten ouderengeneeskunde werden geïncludeerd. De kwalitatieve gegevens zijn open gecodeerd, samengevoegd in categorieën, met elkaar vergeleken en gethematiseerd.

Resultaten
Vermoeidheid wordt niet standaard opgenomen als behandeldoel. Het afstemmen van de balans tussen belasting en belastbaarheid wordt echter wel vanaf de dag van opname meegenomen ter reductie van vermoeidheidsklachten. Het signaleren van vermoeidheid gebeurt middels observaties en het uitvragen van de Visueel Analoge Fatigue Schaal. Verpleegkundigen hebben de grootste rol in het signaleren. In het multidisciplinaire overleg of in de wandelgangen melden de behandelaren de gesignaleerde vermoeidheid. Maatregelen voor het omgaan met vermoeidheid zijn onder andere het reduceren van prikkels, rust inplannen, therapieën schrappen of inkorten, bewaken continuïteit van de behandelaren en het opstellen van een vast dag- of weekschema. Een laagdrempelige communicatie en een flexibel karakter in de zorginstelling zijn belangrijk voor de omgang met vermoeidheid.

Samenvattend
Uit het onderzoek bleek dat de omgang met vermoeidheid bij het afstemmen van het multidisciplinaire behandelplan van geriatrische CVA-patiënten niet in iedere zorginstelling als probleem wordt gezien.  Op dit moment is er geen gouden standaard voor de signalering van vermoeid. Het handelen om vermoeidheid bij geriatrische CVA-patiënten te reduceren verloopt niet systematisch volgens een vaste methodiek. Verder onderzoek moet worden gedaan naar de omgang met vermoeidheid binnen de GRZ.

Relevantie voor de praktijk
Lastig aan onderzoek doen naar vermoeidheid, is de complexheid van het begrip. Er ontbreekt een eenduidige definitie van vermoeidheid en de pathogenese ervan is nog onbekend. Het is dan vrijwel onmogelijk om  therapeutische doelstellingen te formuleren wanneer je niet weet wat je moet doen om het te verminderen.

Bron: M.W.G. van Lent, J.A.A. Verkerk & M.W.M. Weijman,  Vermoeidheid bij geriatrische CVA-patiënten: het afstemmen van een multidisciplinair behandelplan.
Verslag van een Praktijkonderzoek in Semester 2 2016/2017 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van Attent Zorg en Behandeling, Regina Pacis te Arnhem, Erik van de Mortel