De CVA-patiënt wil zich gehoord voelen en wil dat de behandeling afgestemd is op het persoonlijk ervaren gezondheidsprobleem en dat kan alleen wanneer er sprake is van shared desision making en er een goede communicatie en uitwisseling van informatie bestaat tussen hulpverlener en de patiënt.

Beroerte, ook wel Cerebrovasculair accident is een van de meest voorkomende neurologische aandoeningen. Eén derde van deze patiëntenpopulatie krijgt last van spasticiteit. Hiervan krijgt 73% de medicamenteuze behandeling met botulinetoxine. Botulinetoxine zorgt voor een tijdelijke afname van spasticiteitsklachten. Na ongeveer drie maanden nemen de spasticiteitsklachten langzaam weer toe. Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van ervaringen en behoeftes die patiënten in het dagelijks leven ervaren ten gevolge van de spasticiteit en de behandeling.

Methode
In dit kwalitatieve onderzoek zijn interviews afgenomen bij zes patiënten met een CVA, die allen langer dan twee jaar last hadden van spasticiteit als gevolg van het CVA en minimaal een keer behandeld waren met botulinetoxine. De een uur durende interviews zijn opgenomen met geluidsrecorders en woord-woordelijk transcribeert. De transcripten zijn open gecodeerd. Deze codes zijn tot thema’s en categorieën gesorteerd.

Resultaten
In totaal konden de codes in drie thema’s worden gesorteerd. Het eerste thema “Als mijn functies minder worden, word ik minder in mijn activiteiten” gaat over de wisselwerking tussen de ervaren symptomen en de mogelijke activiteiten. Dit betekend dat er minder activiteiten uitgevoerd kunnen worden als er meer functie klachten zijn. Hierdoor is het belangrijke een goede afstemming te hebben tussen de ervaren klachten en de activiteiten.
Het tweede thema “Moment van behandelen” gaat over het beloop van de ervaren klachten tijdens het uit- en inwerken van de botulinetoxine. Dit beloop wordt ervaren als een golf beweging. Hierbij viel op dat participanten bij het inwerken eerst klachten ervaren van sensorische aard, hierop volgen de motorisch veranderingen. Door deze symptoomverandering kost het dagelijks leven minder energie, waardoor participanten zich minder vermoeid voelen. Dit resulteert in een verbetering van de algehele lichamelijk functies, waardoor verbetering bij het uitvoeren van activiteiten optreedt. Bij de uitwerking van de botuline wordt geen afname van sensorische symptomen en vermoeidheid beschreven.
Klachten kunnen niet alleen fluctueren als gevolg van het in- en uitwerken van de botuline toxine, maar ook fluctueren per dag. Participanten geven aan dat elke dag verschillend is. Omgeving en activiteiten die de dag ervoor gedaan zijn hebben invloed hebben op hun functioneren.
Het derde thema “Aandacht en tijd”- patiënt centraal gaat over de aspecten die participanten als belangrijk ervaren bij de therapie. Denk hierbij aan gezamenlijk beslissingen nemen. Daarvoor moet er goede informatie worden verstrekt over de voor- en nadelen van verschillende therapievormen. Naast dit speelt bereikbaarheid telefonisch of via een face to face contact een belangrijke rol. De meeste participanten geven aan tevreden te zijn met hun botulinetoxine- en fysiotherapiebehandeling. Een aspect waar nog verandering in mogelijk is, is de variatie binnen de therapie en de hiermee verbonden afstemming met de patiënt.

Samenvattend
Uit de resultaten blijkt dat elke patiënt zijn eigen klachtenbeloop ervaart. Deze klachten kunnen tijdelijk beïnvloed worden door botulinetoxine injecties. Om een zo optimaal mogelijke behandeling te bieden is het van belang om patiëntspecifiek te werken. Dit zorgt voor een verhoogde motivatie bij de patiënt wat resulteert in een hogere therapietrouw van de patiënt.

Relevantie voor praktijk
Voor de praktijk betekent dit onderzoek dat een CVA-patiënt zich gehoord wil voelen. De therapie moet specifiek op de wensen, symptomen en toestand van de patiënt afgestemd worden. Dit kan alleen wanneer er goede communicatie, informatievoorziening en shared decision making is tussen hulpverlener en patiënt. Naast dit is uit het onderzoek gebleken dat vermoeidheid een grote rol speelt in het welzijn van de patiënt, hier zal tijdens de therapie meer aandacht aan besteedt moeten worden

Bron: C. Bender, J.T.H. Derksen en L.B.A.M. Roelofs, Welke klachten ervaren cva-patiënten in het dagelijks leven als gevolg van spasticiteit? een kwalitatief onderzoek (januari 2017)
Verslag van een Praktijkonderzoek in Semester 1 2016/2017 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van Radboudumc, Maarten Nijkrake