Introductie: Nederland is een dynamische maatschappij. Door de toegenomen vluchtelingenstroom over de gehele wereld is er een forse toename in participatievraagstukken bij de kwetsbare doelgroep vluchtelingen. Dit heeft effect op waar ergotherapie van toegevoegde waarde kan zijn. Er is een eerste verkenning gedaan onder studenten/ docenten van opleidingen ergotherapie in Nederland. Er zit een lading op de ervaringen omdat er een gelaagdheid van belemmeringen heerst. De drempel om te werken met vluchtelingen is hoog omdat er onzekerheid en angst heerst. Voor de ergotherapeuten die de drempel zijn overgestapt zit er een grote meerwaarde aan.

Vraagstelling: “Wat zijn de belangrijkste ervaringen van docenten en studenten binnen de ergotherapie opleidingen in Nederland naar aanleiding van de praktische operationaliseringen waarin zij betrokken waren met vluchtelingen, die van belang zijn voor de ontwikkeling van een best practice?’’

Methode: Er is gekozen voor mixed method om deze vraag te beantwoorden. De kwalitatieve dataverzameling bestaat uit een explorerend onderzoek. Om een best practice te kunnen creëren is gebruik gemaakt van een kwantitatief onderdeel: de “Nominal group technique”. De gegevens zijn geïnventariseerd door middel van focusgroepen. Deelnemers zijn geworven op basis van inclusie criteria. Van de focusgroepen zijn transcripten gemaakt. Deze transcripten zijn vervolgens gecodeerd, gecategoriseerd en gethematiseerd.

Resultaten: Uit het onderzoek zijn zes thema’s gekomen. De thema’s zijn: ‘praktische vormgeving’, ‘bouwstenen van de ergotherapeut’, ‘participatie & gezondheid’, ‘ cultuur, diversiteit en communicatie’, ‘gelaagdheid/pluraliteit van de beperkingen’ en ‘persoonlijke & professionele groei’.

Conclusie: Kijkend naar de onderzoeksvraag vertellen ervaringen dat zowel de vluchteling als de ergotherapeut elkaar versterken. De verscheidene beperkingen van de vluchteling en de maatschappelijke context daagt de professional uit om inventief en creatief te handelen. Het klopt dat de ergotherapeutische richtlijnen en methodieken niet specifiek toepasbaar bij vluchtelingen. Dit maakt het werk als ergotherapeut binnen deze doelgroep complexer. Anderzijds wordt het werken in deze context ervaren als een winst in het kader van persoonlijke en professionele groei. Ondanks de onzekerheid levert het werken met vluchtelingen verschillende vaardigheden op die voldoende vertrouwen geeft om inzichten te kunnen generaliseren.

Aanbevelingen: Er zijn aanbevelingen geschreven voor de praktijk en voor vervolgonderzoek. De aanbevelingen voor de praktijk zijn:

- Praktische operationaliseringen moeten beschikbaar komen voor ergotherapeuten die werken met vluchtelingen.

- In het onderwijsprogramma moeten studenten en docenten voorbereid worden op het werk met deze doelgroep door middel van lessen, symposia en intervisies.

Het is aanbevolen om vervolgonderzoek te doen naar:

- Ervaringen van vluchtelingen die onder ergotherapeutische behandeling hebben gestaan.

- Effectiviteit van ergotherapie binnen deze doelgroep.

- Ergotherapeutische vaardigheden bij trauma's en cultuurverschillen

“Eindrapport van een praktijkgericht onderzoek in Semester 2 van 2018/2019 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Ergotherapie. In opdracht van Bea van Bodegom en Nina mijnheer.”

Het volledige eindrapport is te vinden op HBO-kennisbank: https://hbo-kennisbank.nl/details/sharekit_han:oai:surfsharekit.nl:1efb0791-133f-4954-bf78-c833befac2a9?q=ergotherapie+vluchtelingen&has-link=yes&has-link=yes&c=0