Introductie: De Dienst Openbare Scholen (D.O.S.) op Curaçao bestuurd 15 openbare basisscholen en middelbare scholen. De onderzoekers hebben hier drie maanden in samenwerking met de leerkrachten onderzocht hoe ergotherapie, leerlingen en leerkrachten samen kunnen werken om concentratieproblemen in de klas te ondersteunen. In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen kinderen met een onoplettend beeld en een hyperactief beeld. Het verstoren van de klas leidt ertoe dat de lessen niet optimaal gegeven kunnen worden, dit heeft gevolgen voor de hele klas maar kan bij kinderen met concentratieproblemen ook een leerachterstand en een negatief zelfbeeld veroorzaken. Het is van belang dat de leerkrachten en de leerlingen met concentratieproblemen ondersteund worden, zodat de lessen optimaal gegeven kunnen worden en de kinderen met concentratieproblemen geen grote leerachterstand oplopen. Het onderzoek wordt uitgevoerd op twee basisscholen op Curaçao, de Prinses Margriet school en de Cola Debrot school. Leerkrachten hier weten momenteel niet goed om te gaan met concentratieproblemen en stellen hier geregeld vragen over aan de D.O.S. Aangezien er vanuit de scholen vraag is naar ondersteuning omtrent interventies bij concentratieproblemen in de klas, en ergotherapeuten in Nederland hier veelal ondersteuning in kunnen bieden, wordt er samen met de leerkrachten onderzocht welke interventies passend zijn in het onderwijs op deze scholen op Curaçao.

Vraagstelling: ‘Hoe kunnen ergotherapie, leerkrachten en leerlingen samen werken om leerlingen met concentratieproblemen die storend zijn voor de klas te ondersteunen in groep drie op de basisscholen Cola Debrot en Prinses Margriet school te Curaçao?’

Methode: Er is gekozen voor een participatief actieonderzoek, omdat deze methode het best past bij de vraagstelling van dit onderzoek. Door als onderzoekers samen te werken met de leerkrachten, kunnen de leerkrachten en de kinderen nieuwe tools leren. Het is belangrijk om samen beslissingen te maken, dit geeft een positief effect op het implementeren van nieuwe tools en interventies. Het onderzoek wordt begonnen met observaties, vervolgens worden er interventies, gesprekken en overleggen uitgevoerd in samenwerking met de medeonderzoekers. De uitgevoerd acties worden gezamenlijk geëvalueerd en eventueel aangepast. De samenwerking wordt opgebouwd op basis van wederzijds respect en kennis wat wordt gelinkt aan het Relational Ethics Framework. Er is bewust gekozen voor leerlingen van groep drie, omdat deze een grote verandering doormaken in de manier van leren. Er wordt eerst in alle vier de groepen een basismeting naar concentratieniveau uitgevoerd om de kinderen met weinig concentratie te observeren. Vervolgens worden de leerlingen (deelnemers) gekozen in overleg met de leerkrachten.

 
Voor de data verzameling van het onderzoek wordt gekozen voor incidentele gesprekken, observeren en bezoeken. Data-analyse wordt gedaan door triangulatie, reflectie en evaluatie met betrokkenen.

Resultaten: Uit de analyses bleek dat de meerderheid van de interventies die zijn uitgeprobeerd bij kinderen met concentratieproblemen een positief effect hebben op de concentratie van de kinderen. Door middel van role-release zijn de interventies direct geïmplementeerd. De leerkrachten probeerden de interventies zelf uit op de dagen dat de onderzoekers niet aanwezig waren en koppelden dit terug. Er werd op een eerlijke wijze geëvalueerd over de interventies tussen de leerkrachten en de onderzoekers. Op basis van de evaluatie werden de interventies indien nodig bijgesteld en vervolgens wederom geëvalueerd.

Conclusie: De onderzoekers kunnen concluderen dat ergotherapie, leerkrachten en leerlingen op Curaçao samen kunnen werken om kinderen met concentratieproblemen die storend zijn voor de klas te ondersteunen. Doordat de beroepen een andere kijk hebben op het kind en omgeving kunnen zij samen bepalen welke interventie geschikt is voor het kind. Hierbij worden ieders kwaliteiten en kennis benut en kunnen zij elkaar ondersteunen en versterken.
Door toepassing van role-release (Dunn, 1996) en co-teaching, (Friend & Bursuck, 2009) wat niet alleen op het kind is gefocust maar ook op de leerkracht, ontstaat een uitwisseling van kennis. Dit maakt dat de samenwerking effectiever werkt dan een ergotherapeutische behandeling van één uur. De kennis die is overgedragen wordt door de leerkracht continu toegepast in de lessen van het kind. Dit resulteert in een blijvend effect voor de leerling, leerkracht en omgeving.

Aanbevelingen voor de praktijk:

- Er is een boek ontwikkeld met daarin ondernomen interventies door de onderzoekers, er wordt aanbevolen deze aan te bieden aan iedere basisschool. Dit zodat de leerkrachten een praktisch handboek hebben waarmee richtlijnen worden geboden aan kinderen met concentratieproblemen.

- Er wordt aanbevolen om een vacature uit te zetten op de D.O.S. voor een ergotherapeut op school.

- Er wordt ook aanbevolen om vervolgonderzoek uit te voeren. Enkele voorstellen zijn: Betrokkenheid van de ouders bij het leerproces, waarom er geen disciplines betrokken zijn bij de openbare scholen, wat een ergotherapeut nog meer zou kunnen betekenen op scholen voor kinderen met een beperking.

- Er wordt aanbevolen aan de vervolg studenten om een taalcursus Papiamentu te volgen. Dit wordt aanbevolen aangezien de mensen op Curaçao het erg waarderen als je moeite doet om de taal te spreken. Wat een positief effect heeft op de samenwerkingsrelatie. Tevens bevordert het de communicatie.

Van den Hoven, S., Mettes, M., & Lecluse, M. (2018).

“Eindrapport van een praktijkgericht onderzoek in Semester 2 van 2017/2018 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Ergotherapie. In opdracht van Dienst Openbare Scholen (D.O.S.) op Curaçao.”