Inleiding

De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening, die wordt gekenmerkt door motorisch en non-motorische symptomen. Met name cognitieve stoornissen zijn van grote invloed op het functioneren van patiënten met de ziekte van Parkinson. Hierdoor ervaart men moeite met het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten en rollen waardoor de behoefte aan ondersteuning toeneemt. Om de symptomen te verlagen, vertragen en het handelen te verbeteren, zetten ergotherapeuten strategieën en methodes in tijdens de behandeling. Het Perceive, Recall, Plan, Perform system of task analysis (PRPP-systeem) en Cognitieve Revalidatie Therapie (CRT) zijn onder andere ergotherapeutische cognitieve behandelmethodes die hierbij worden gebruikt. 

Ergotherapeuten geven aan dat zij handvatten missen om het beste behandelresultaat te bereiken bij patiënten met cognitieve stoornissen in de thuissituatie. Het Radboudumc is daarom gestart met onderzoek naar de effectiviteit en ervaringen van een persoonsgerichte cognitieve strategietraining voor dagelijkse activiteiten, ondersteund met video. Deze inzichten worden vertaald naar een nieuwe behandeling, de PACT-V wat mogelijk ondersteuning kan bieden bij het zelfstandig oefenen in de thuissituatie. Echter is er weinig literatuur beschikbaar over de effectiviteit en uitvoering van ergotherapeutische behandeling op video. Daarnaast missen ergotherapeuten ervaring hoe ze instructies van cognitieve strategietraining op video kunnen overbrengen. Het doel van dit onderzoek was om te achterhalen welke instructies ergotherapeuten geven en hoe deze instructies duidelijk kunnen worden overgebracht op video. 

Methode

Er is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd om de volgende onderzoeksvraag te beantwoorden: ''Hoe kunnen ergotherapeuten passende instructies geven aan patiënten met de ziekte van Parkinson met onderliggende cognitieve problemen vanuit cognitieve strategietraining met behulp van een video-instructie?''. Voor de dataverzameling zijn er twee focusgroepen met ergotherapeuten en twee interviews met experts uitgevoerd. De elf ergotherapeuten zijn allen geschoold in de PRPP en/of CRT en hebben ervaring met het behandelen van patiënten met de ziekte van Parkinson. Tijdens de focusgroepen zijn onderwerpen besproken en is er een casus voorgelegd. De twee experts zijn gespecialiseerd in de PRPP en CRT. De verzamelde gegevens zijn handmatig geanalyseerd middels thematische analyse. 

Resultaten

De resultaten geven weer welke instructies ergotherapeuten geven bij cognitieve strategietraining en de meningen van respondenten over een behandeling door middel van een video-instructie. Vanuit de verschillende perspectieven wordt benoemd dat instructie maatwerk is; ergotherapeuten redeneren vanuit het cognitieve niveau van de patiënt om de instructie zo goed mogelijk over te brengen naar de patiënt. Allen geven aan dat kort, bondig en eenduidig instrueren met de woorden van de patiënt bevorderend is, waarbij het van belang is dat de instructie langzaam gegeven wordt en één onderwerp tegelijkertijd wordt behandeld. Daarbij geven zij aan dat het moment van instructie ook een belangrijke factor kan zijn in het aansluiten bij de patiënt. Voor het overbrengen van instructies middels video geven ergotherapeuten aan dat hierbij dezelfde factoren van belang zijn. Daarnaast geven ze de suggestie dat de instructievideo kort moet zijn om op de patiënt aan te sluiten. Echter zeggen ze niet te beschikken over de tijd en vaardigheden om de video te bewerken en monteren. Een expert is van mening dat het overbrengen van de essentie van de training, zonder montage of aanpassing kan en verwacht dat de strategie snel opgepakt wordt als de video kort is. Allen geven aan dat het systeem van de patiënt een rol kan hebben bij het aanleren van een strategie, zowel in bevorderende als belemmerende zin. 

Conclusie

De onderzoeksresultaten laten zien dat bij het aanleren van een cognitieve strategie het van belang is dat de instructie aangepast wordt op de patiënt. Hierbij is het moment van instructie essentieel, aangezien de strategie foutloos aangeleerd moet worden. Er wordt gesuggereerd dat dit niet haalbaar is middels video. Afhankelijk van het cognitieve niveau van de patiënt kan de video mogelijk gebruikt worden als feedforward of evaluatie van de activiteit. 

Aanbevelingen

Er is nog geen onderzoek gedaan naar de daadwerkelijk uitvoering van instructies op video. Dit onderzoek toont meningen en suggesties over de uitvoer van een video-instructie. Echter is de daadwerkelijke uitvoering nog niet onderzocht. Het is van belang dat er verder onderzoek gedaan wordt zodat de ergotherapeutische behandeling mogelijk verbeterd kan worden en patiënten effectiever kunnen oefenen middels video.  

Om de kwaliteit van de respondenten te bevorderen wordt aanbevolen dat ergotherapeuten CRT en/of PRPP-interventie geschoold zijn en patiënten met de ziekte van Parkinson behandelen. Daarbij adviseren de aspirant-onderzoekers dat deelnemende patiënten een cognitief niveau van vier of hoger hebben. Daarnaast kan het systeem van de patiënt worden ingezet, afhankelijk van de kracht en belastbaarheid van de relatie, bij een ergotherapeutische behandeling en video-instructie. Er wordt aanbevolen om de rol van de mantelzorger mee te nemen in de keuze om deze wel of niet in te zetten.  

Freepik. (2021). Brein in menselijk hoofd [Afbeelding]. Geraadpleegd op 31 maart 2021, van https://nl.freepik.com/iconen-gratis/brein-in-menselijkhoofd_738531.htm PGNEGG. (z.d.). Isolated camera silhouette [Afbeelding]. Geraadpleegd op 31 maart 2021 https://www.pngegg.com/en/png-bmpfe

Bakker, m., Van Doorn, E., Janssen, V. & Roelofs, S. (2021). Ontwerpen van een video-instructie voor het geven van cognitieve strategietraining bij de ziekte van Parkinson.

"Eindrapport van een praktijkgericht onderzoek in Semester 2 van 2020/2021 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Ergotherapie. In opdracht van Ingrid Sturkenboom."

Het volledige eindrapport is te vinden op HBO-Kennisbank: https://hbo-kennisbank.nl/details/sharekit_han:oai:surfsharekit.nl:a7fdfc1b-8ecf-4f86-b42e-4a3c6f6a0aeb?has-link=yes&q=sofie+roelofs&c=0