Introductie: De ziekte van Parkinson komt naar schatting bij 60 tot 400 per 100.000 personen ouder dan 65 jaar voor. Om optimale zorg voor cliënten met de ziekte van Parkinson te bieden, is in 2004 ParkinsonNet opgericht. ParkinsonNet is een landelijk netwerk dat zich specialiseert in het behandelen en begeleiden van cliënten met de ziekte van Parkinson en atypische parkinsonisme. Op deze manier probeert ParkinsonNet de kwaliteit van zorg zo optimaal mogelijk te maken voor mensen met Parkinson. Kwaliteit van zorg is ‘tijdige, beschikbare voor de patiënt passende zorg’.

Vraagstelling: ParkinsonNet neemt in grootte toe, hierdoor is het onbekend hoe zorgprofessionals de geleverde kwaliteit van zorg ervaren. Voor ParkinsonNet is de uitdaging ontstaan om deze ervaring onder aangesloten zorgprofessionals te achterhalen. De onderzoeksvraag luidt: ‘Hoe ervaren ergotherapeuten aangesloten bij ParkinsonNet de door hen geleverde kwaliteit van zorg?’.

Methode: Er is een kwalitatief onderzoek middels individuele semigestructureerde interviews uitgevoerd. De onderzoeksdesign is een narratief onderzoek waarbij het verhaal van de verteller als vertrekpunt wordt genomen. De interviews zijn door een van de aspirant onderzoekers getranscribeerd. Vervolgens zijn de gegevens geanalyseerd met behulp van open, axiaal en selectief coderen. De respondenten waren tien ergotherapeuten werkzaam in diverse werksettingen die geschoold zijn door en lid zijn van ParkinsonNet.

Resultaten: In de analyse zijn zes thema’s geïdentificeerd. 1) Ervaring kwaliteit van zorg ergotherapeut; 2) Invloeden van aansluiting bij ParkinsonNet op kwaliteit van zorg; 3) Multidisciplinair samenwerken; 4) Vergoeding van ergotherapie; 5) Criteria voor ergotherapeuten; 6) Invloeden van cliënt/mantelzorger op kwaliteit van zorg. Ergotherapeuten zijn tevreden over de door hen geleverde kwaliteit van zorg. Zij geven aan voor een groot deel de zorg te kunnen leveren die nodig is voor de cliënt. Aansluiting bij ParkinsonNet wordt als interessant ervaren en draagt bij aan de kennis over Parkinson door de scholingen en congressen. De aansluiting bij ParkinsonNet wordt daarnaast als intensief ervaren qua tijdsinvestering en kosten. Door de eis om op jaarbasis voldoende Parkinsoncliënten te behandelen ervaren ergotherapeuten concurrentie. Door het multidisciplinair samenwerken, ontvangt de cliënt passende zorg van meerdere disciplines. Ergotherapeuten ervaren de drempel om contact te leggen lager, doordat zij met verschillende disciplines in hetzelfde netwerk zitten. Verschil in kennis, ervaring en samenstelling van de regio’s kan het moeilijk maken om op effectieve wijze met elkaar te communiceren. De vergoeding van tien uur ergotherapie is te weinig voor mensen met Parkinson. De oorzaak hiervan is voornamelijk de indirecte tijd en complexiteit van de ziekte van Parkinson. Er wordt erkend dat het gewenst is dat de ergotherapeut beschikt over Parkinson specifieke competenties, kennis en ervaring. De richtlijn Parkinson geeft sturing voor een kwalitatief goed behandeltraject. Ergotherapeuten willen graag hun geleverde kwaliteit van zorg meetbaar maken. Op dit moment worden er té algemene instrumenten gebruikt, tevens worden deze sociaal wenselijk ingevuld. Hierdoor heeft het gebruik van deze instrumenten geen toegevoegde waarde volgens de ergotherapeuten. Een goede vertrouwensband tussen ergotherapeut en cliënt/mantelzorger heeft een positieve invloed op kwaliteit van zorg. Doordat Parkinson een progressief ziektebeeld is, is het betrekken van de mantelzorger van cruciaal belang. Het bagatelliseren van klachten en onrealistische verwachtingen van cliënten, zorgen er echter ook voor dat de ergotherapeut niet altijd aan de verwachtingen kan voldoen.

Aanbevelingen voor de praktijk: Indien er een compleet beeld van het netwerk is, ontstaat er inzicht in de kwaliteit van zorg en kan dit indien nodig worden verbeterd. ParkinsonNet heeft als doelstelling inzicht te verkrijgen in de pijlers die kwaliteit van zorg bepalen onder zorgprofessionals. Dit onderzoek is specifiek gericht op hoe ergotherapeuten de geleverde kwaliteit van zorg ervaren. Om een compleet beeld te krijgen van het gehele netwerk, raden wij aan om onderzoek onder meerdere disciplines uit te voeren. Aangeraden wordt om interviews af te nemen, zodat ervaringen en meningen van de respondent naar voren komen.

Ergotherapeuten dienen op de hoogte te worden gebracht van het fiscale voordeel, dit kunnen zij meenemen in de afwegingen om deel te nemen aan de bijscholing of cursus. Het volgen van een bijscholing of cursus wordt door ergotherapeuten als intensief ervaren, waardoor afweging van deelname plaatsvindt. Het kost hen geld om deel te nemen en voor eerstelijns therapeuten is een dag niet gewerkt, een dag geen inkomsten. Opvallend is dat geen van de geïnterviewde ergotherapeuten op de hoogte is van de mogelijkheid tot het declareren van deze kosten. Zelfstandig ergotherapeuten betalen jaarlijks inkomstenbelasting over de winst uit de eigen onderneming. Deze belastbare winst kan worden verminderd door een aantal aftrekposten. Bijscholing kan ook als een aftrekpost gelden. De eerstelijns ergotherapeut mag 80% van de kosten van deze bijscholing opvoeren bij het doen van de aangifte inkomstenbelasting. Hierdoor wordt de belastbare winst dus lager en hoeft de ondernemer dus uiteindelijk minder inkomstenbelasting af te dragen. Dit is een voordeel voor de eerstelijns ergotherapeut.

Om te voorkomen dat de ergotherapeuten zich meer gaan richten op concurrentie dan op het belang van de cliënt, is het belangrijk dat er informatie wordt gegeven over de gestelde eis van het aantal Parkinsoncliënten op jaarbasis. Om de kwaliteit van zorg te waarborgen, stelt ParkinsonNet de eis om minimaal vijf Parkinsoncliënten op jaarbasis te behandelen. Ergotherapeuten zijn vaak niet op de hoogte van dit precieze aantal Parkinsoncliënten. Hierdoor is concurrentie ontstaan tussen de zorgprofessionals.

Ergotherapeuten moeten op de hoogte worden gebracht van de mogelijkheid van het apart in behandeling nemen van de mantelzorger. Ergotherapeuten geven aan niet altijd alle vraagstukken van de cliënt te kunnen behandelen in verband met de vergoeding van tien uur. Om te voorkomen dat ergotherapeuten dit als belemmerend blijven ervaren, is voorlichting over mogelijkheden hiervan gewenst. ‘Bij een duidelijke ergotherapie-indicatie voor de mantelzorger kan bij sommige verzekeraars een aparte verwijzing voor de mantelzorger gemaakt worden, zodat ook hieraan een maximum van tien uur besteedt kan worden’. Daarnaast kan worden overwogen de beroepsvereniging Ergotherapie Nederland, die verantwoordelijk is voor de kwaliteit van geleverde zorg, in te schakelen. Zo kan op macroniveau worden onderhandeld over dit probleem van onderbehandeling door ergotherapeuten van mensen met chronische en progressieve ziekten, zoals de ZvP.

“Eindrapport van een praktijkgericht onderzoek in Semester 1 van 2017/2018 aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Ergotherapie. In opdracht van ParkinsonNet, Dr. Wietske Kuijer-Siebelink, Dr. Marlies van Nimwegen en Marjolein Thuijssen MScOT.

Doneer voor Parkinson. (z.d.). Stichting Parkinson Nederland. Geraadpleegd op 15 september 2017, van https://voorparkinson.nl/partners/